Wat is de automatische piloot?

Je bent er zich misschien niet altijd van bewust, maar al eens stil gestaan hoeveel je dagelijks aan het piekeren en denken bent? De meesten onder ons besteden een groot deel van hun leven aan piekeren en denken over het verleden of de toekomst. Hoe vaak denk je niet terug aan een gesprek met een vriend of vriendin of je partner en kinderen? Een gesprek wordt in je hoofd herhaald in de hoop die alsnog een andere afloop te geven. Je topt dan over wat je eigenlijk had moeten zeggen of wat anderen misschien van jou denken? En hoe vaak maak je je niet druk over wat er allemaal had kunnen gebeuren in die of deze situatie? Later blijkt dan meestal dat veel getob overbodig was...

Of heb je dat ook net voor je slapen gaat? Zo dat typisch avondritueel: de televisie afzetten, nog even naar toilet gaan, naar de badkamer gaan om tanden te poetsen, make-up af te doen, naar de slaapkamer gaan, gordijnen dicht trekken, uitkleden, pyjama aantrekken,… Al eens bij stil gestaan wat je echt doet op elk minuut van je avondritueel? Wellicht niet. Ondertussen was je over alles en nog wat aan het denken. En zonder te beseffen lig je al in bed en ben je helemaal ‘weg’.

Of je rijdt in de auto van punt A naar punt B. Na een tijdje kom je aan op het eindpunt... en je realisseert je: "tiens, ik heb geen enkel rood licht tegengekomen"? "Ik ben toch niet door het rood gereden"? "Langs welke baan heb ik nu gereden,..."? Je hebt een ganse weg afgelegd zonder te beseffen dat ook je gedachten een ganse traject hebben afgereisd. Terwijl je aan het rijden was, hebben je gedachten een eigen programma uitgevoerd, die er voor zorgden dat je niet echt aanwezig was bij het rijden zelf. Vele mooie stukken van het panorama zijn uit je gezichtsveld ontglipt. Hoe het stuur werd vastgehouden, of er spanning was in de handen, schouders, of je mensen echt hebt gezien,… het is je allemaal ontgaan. Je was niet echt gewaar van wat je deed op het moment zelf. En zo ga je de dag door van de ene activiteit naar de andere, op automatische piloot, terwijl ook binnen in je hoofd de ene gedachte na de andere de reveu passeert. Je hebt nauwelijks stilgestaan bij wát je écht aan het doen was. Het is een gewoonte geworden. We doen de handelingen automatisch. Alsof we afgestemd zijn op automatische piloot.

De automatische piloot... gelukkig dat we dat hebben! Het is een noodzakelijke vaardigheid die ons helpt door het leven te navigeren. Stel je eens voor dat telkens wanneer je een deur zou moeten openen, je iedere keer zou moeten nadenken hoe die deur ook weer opengaat. Of hoe je weer in die broek kruipt... Handig toch als een aantal dingen automatisch lopen!

Op zich is er dus niks ergs mee met het leven op automatische piloot, ware het niet dat door het niet volledig bewust zijn van wat er gebeurt, negatieve gedachten, piekeren en zorgen gemakkelijk een eigen leven kunnen leiden en zich voortplanten met een snelheid van allesetende insecten. Ze vernietigen de emoties, trekken het gemoed naar beneden, de betrokkene voelt zich gelaten en misnoegd en weet totaal niet waarom. Je bent je nauwelijks bewust dat de gedachten de oorzaak zijn van je gemoedsstemming.

Je leeft in het verleden of de toekomst

Het betekent ook dat de kans groot is dat je als het ware leeft in het verleden. Je gedachten gaan over iets dat je vroeger gelukkig heeft gemaakt en nu verlang je dat geluk terug. Of je legt je geluk in de toekomst en doet er alles aan om deze opnieuw te bereiken. "Dat uitstapje was zo leuk, we gaan dat nog eens doen..." en je hoopt dat het weer even zo leuk wordt... Wat als er echter een klein ongelukje of iets gebeurt dat roet in het eten strooit? Zo leven de meeste mensen met hun verwachtingen in het verleden of in de toekomst. En we bepalen ons geluk door te vergelijken met wat we vroeger hadden ervaren of met wat we zouden moeten ervaren. We vergelijken met anderen en meten daaraan ons geluk. Hebben we niet hetzelfde als die persoon op de televisie dan zijn we niet geheel gelukkig. Dit vergelijken is een begin van zich niet gelukkig voelen.

Iedereen is natuurlijk vrij om zijn wensen en behoeften af te meten met het verleden, wat men ooit eens heeft ervaren en terug wil beleven, of met de toekomst, wat men hoopt dat ooit eens waarheid zal worden. Maar de vraag is of men dan echt gelukkig is? Wanneer men het niet heeft is men ongelukkig en verdrietig. Wanneer men het geluk heeft ontvangen, wil men het de volgende keer weer en dat lukt toch niet. Het leven bestaat nu eenmaal met ups en downs.

Trouwens, wie kan zeggen dat het verlangen om zo te zijn ook verwerkelijkt wordt?
En als ik wensen heb over hoe de dingen buiten mij zouden moeten zijn, in welke mate worden ze dan ook veranderd? M.a.w. het is niet omdat ik wil dat ik of de buitenwereld moet veranderen dat dit ook effectief gebeurt. Dat gebeurt meestal niet! Gedachten zijn geen feiten!