Concentratiemeditatie en inzichtmeditatie

Inzichtmeditatie

Ook Boeddha beoefende intensief concentratiemeditatie maar kwam tot de conclusie dat deze meditatievorm weliswaar zeer heilzaam kan zijn maar uiteindelijk geen oplossing biedt voor de diepere problemen van het leven. Zijn ontdekking was dat het ontwikkelen van opmerkzaamheid, in de zin van inzichtmeditatie, wel deze oplossing kan bieden en kan leiden tot een wezenlijk inzicht in het menselijk bestaan.

Dit leidde tot de gekende Vipassana meditatie. Het is een meditatievorm, waarbij de aandacht niet beperkt is, maar juist uitgebreid: elk object dat in het waarnemingsveld komt kan het object van de aandacht worden. Bij deze vorm van meditatie wordt de beoefenaar aangemoedigd elk object in het waarnemingsveld te onderzoeken vanuit een kalme en neutrale houding, zonder oordeel, zonder er dieper op in te gaan en zonder conclusies te trekken. In tegenstelling tot concentratiemeditatie worden gedachten, gevoelens en lichamelijke gewaarwordingen dus niet genegeerd of afgewezen. Bij vipassana meditatie probeert men ieder moment van moment-tot-moment bewust te zijn van wat er zich voordoet, zonder datgene wat de aandacht heeft van commentaar te voorzien, zonder te oordelen of veroordelen. Is het nu een prikkel in je rechterarm, de koude lucht die door de neus wordt ingeademd, de pijn van het lang zitten op de knieën, het contact van beide handen die op elkaar rusten, de hartslag, het geluid van de auto die in de straat voorbijrijdt of het bewegen van je lippen, alles kan in principe ervaring zijn van het nu-moment.
Hierdoor kan een helder en bevrijdend inzicht ontstaan dat je leert hoe je als mens in elkaar zit en hoe je op een vaardiger manier om kunt gaan met de wisselvalligheden in het leven. Door middel van het beoefenen van inzichtmeditatie kun je je bewust worden van - in het dagelijkse leven vaak onbewuste - mentale en fysieke verschijnselen in jezelf. Je leert ze met vriendelijkheid en open aandacht te integreren in jezelf en ze los te laten.