Definitie
"Trans" betekent "over".
"Transpersoonlijk" zou je dus kunnen omschrijven als dat wat het persoonlijke overstijgt.
Gewone therapie met iets extra's
Transpersoonlijke therapie is niet in de eerste plaats een nieuw soort therapie naast de andere therapeutische visies waarbij één of andere speciale therapeutische techniek gebruikt wordt, en zich daardoor duidelijk onderscheidt van anders georiënteerde denkrichtingen. Integendeel het opteert juist voor een integratie van de verschillende opvattingen. Transpersoonlijke psychotherapie is "gewone" psychotherapie met iets extra's, namelijk aandacht voor de diepere betekenis van alles wat ons overkomt.
De transpersoonlijke psychotherapie is een stroming binnen de psychologie die de persoon benadert in zijn totaliteit en dus ook aandacht heeft voor de transpersoonlijke dimensie waarbij de mens als mystiek en spiritueel wezen centraal staat. Zij gaat ervan uit dat deze ervaringen op natuurlijke wijze te verklaren en daardoor ook wetenschappelijk te onderzoeken zijn. Zowel de Ik-Gij geöriënteerde (Martin Buber, Viktor Frankl), als de Ziels- (Carl Gustav Jung, Roberto Assagioli) en de Zijnsgerichte psychotherapie (Ken Wilber, Hans Knibbe) krijgen een plaats in dit geheel. Voortbordurend op het werk van deze genoemde namen, werd zij omstreeks 1970 door Abraham Maslow, Stanislav Grof and Anthony Sutich als "vierde" stroming (naast de psychoanalytische, behaviouristische en humanistische varianten) in de psychologie gelanceerd.
Waar de humanistische psychologie zich vooral concentreerde op de geestelijke gezondheid, het opnieuw genezen van opgedane emotionele pijnen en menselijke mogelijkheden in het algemeen (in plaats van op pathologie en pathologische processen), heeft de transpersoonlijke psychologie niet de neiging om iets te genezen maar gaat ze uit van het principe dat acceptatie en toelaten de meest bevrijdende weg is en gaat ze ook het religieuze en de meer transcendente aspecten van het menselijk bestaan in ogenschouw nemen.
Er wordt gewezen op het belang van de aanwezigheid van het hart in de therapeutische context, ervan uitgaande dat alleen het hart in staat is om heling te brengen. De aspecten van het hart krijgen vorm door:
- De Zijnshouding: de innerlijke houding van de therapeut stemt grotendeels overeen met de visie van de Zijnsgeoriëenteerde school van Hans Knibbe en de houding die we terugvinden in de client-centered therapie van C. Rogers en in de programma's van Mindfulness.
- Het Vergevingsproces: vergeving vormt eveneens een belangrijk thema binnen de Transpersoonlijke psychotherapie. Vergeven betekent je hart opnieuw openstellen, loslaten, niet meer vasthouden aan haat of boosheid, jezelf bevrijden. Vergeven doe je in de eerste plaats voor jezelf en niet voor de ander.
- Het Symbooldenken: we kennen allemaal het analytisch denken van de linkerhersenhelft. Daar tegenover staat het symbooldenken van de rechterhersenhelft. Aangezien de onbewuste psyche meestal via symbolen en beelden communiceert met het bewuste ik, maakt het symbooldenken ook deel uit van een Transpersoonlijke ontwikkelingsweg. Het kunnen ontrafelen van de symbooltaal helpt ons de boodschappen van het onbewuste te begrijpen en energieën uit deze laag te integreren via identificatie. Symbolen vinden we terug in dromen, sprookjes, mythen, parabels, archetypen, gebeurtenissen enz. De ziel van het kind is veel meer toegankelijk via het symbool dan via het mentale.
- Intuïtieve Ontwikkeling: Over het algemeen hechten mensen meer waarde aan het verstand dan in inzichten die intuïtief aangeboden worden. intuïtief ontwikkeld zijn, betekent contact hebben met je innerlijke onbewuste, het kunnen voelen van het energieveld van de ander, het kunnen voelen van blokkades in dit energieveld. In een verder stadium van ontwikkeling dringt de hogere intuïtie binnen in het veld van het paranormale, waardoor de zintuiglijke waarneming van energieën steeds scherper en helderder wordt.
- De Schaduw: het Jungiaans concept van de schaduw loopt als een rode draad doorheen het spiritueel groeiproces. Innerlijke groei en transformatie kan nooit tot stand komen zonder de confrontatie aan te gaan met de eigen schaduw, het domein van de liefdeloosheid, de donkere kant van de persoonlijkheid, het verborgen gebied dat zich verscholen houdt achter de EGO-maskers. C.G. Jung verwoorde het als volgt:" Je vindt niet het Licht door je allerlei beelden van licht voor te stellen, maar de confrontatie aan te gaan met de eigen innerlijke duisternis." Of anders gezegd: "Als je God wil vinden, ga je eerst de confrontatie met je schaduwkant dienen aan te gaan."
- De holistische visie: de mens bestaat uit een eenheid. Geest, ziel en lichaam vormen een drie-eenheid en zijn dan ook onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dat wat een baby ervaart in zijn psyche zal onherroepelijk ook zijn weerslag hebben in het lichaam. Werken aan een psychisch disfunctioneren zal daarom ook inhouden dat er gewerkt zal worden met het lichamelijke. Het lichaam is de spiegel van de ziel zegt men wel eens.
Via lichaamswerk kunnen we emotioneel dieper werken, meer tot inzicht komen en uiteindelijk dieper verbinding maken met ons ware zelf en ons Goddelijke vonk.
Wat doet een transpersoonlijke therapeut?
Een transpersoonlijke therapeut zal de problemen die je meemaakt beschouwen als tot het leven behorend. Het pad is om geen enkele emotie of onaangename ervaring te ontwijken maar deze te ervaren en te doorleven. Dit is de sleutel tot je hart. Dit in tegenstelling tot veel andere psychotherapeutische richtingen die gericht zijn op het oplossen van problemen.
Moeilijkheden en lijden worden in de transpersoonlijke psychotherapie gezien als uitingen die de mogelijkheden tot heelwording in zich dragen en als het ware uitnodigen er een diepere ervaring van te maken. In Boeddhistische termen gesproken zou je kunnen zeggen: "de Boeddha in je pijn herkennen". Geen aandacht geven aan wat je problemen je willen vertellen, duidt eigenlijk op onderdrukken, ontwijken, en niet willen accepteren. Als psychotherapeut zal ik je je daarom handvaten aanreiken zoals mindfulness en Zijnsoriëntatie om te leren appreciëren wat er is en je ware aard dat open en vrij is te herkennen.
Wanneer je op deze manier naar je pijn en lijden gaat kijken zal je leren verder kijken naar je ware aard, wie je echt bent, dat meer is dan de strungel van je eigen psycheverhaal. Door te ervaren en aanvaarden vermindert de lading van de pijn en krijg je ruimte om je echt te verbinden. Of anders gezegd; je hart te openen, heartful te leven, liefdevol gevend en ontvangend en meedogend te zijn. Hierdoor is het mogelijk verbinding te maken met de transpersoonlijke laag, die in ieder mens aanwezig is.
Er is nogal wat moed voor nodig om als mens je pijn onder ogen te zien. Dit ga je doen op een zachte manier, vriendelijk en compassievol. Moedig en zacht... op een zachtmoedige manier dus. Waar je voordien misschien eerder de neiging had de vinger te wijzen naar de ander, te projecteren, ga je nu verantwoordelijkheid leren nemen voor je eigen leven. Geen gemakkelijke weg dus. Wel een die veel voldoening schenkt, want je wordt steeds meer wie je eigenlijk bent. Een pad van vrijheid dus. Zijnsoriëntatie gaat over het vieren van jezelf in jouw natuurlijke, vrije aard. Het leert je de kunst van gelukkig zijn. Als je dit pad loopt, onderga je een diepgaand bewustwordingsproces, waarin alle aspecten van jouw leven aan bod komen. Het licht gaat aan en schijnt op alles in jou en om jou heen. Dat is een enorme rijkdom.
De ontwikkeling van onze persoonlijkheid
Als baby komen we op de wereld en is er een potentieel aan mogelijkheden dat zich in de toekomst verder kan ontwikkelen. Heel diep van binnen is in elke baby al een essentie aanwezig, een kern van wie hij of zij in werkelijkheid is. Dit noemen we het Zelf, of het Wezen of Essentie. Het is een plek heel diep van binnen in elke mens dat onschuldig, zonder verdediging en zeer energiegeladen is. Het is dat waar we met het bewustzijn niet direct vat op hebben, wat onze persoonlijkheid overstijgt.
Helaas ontwikkelt het Zelf niet zo maar zonder enige hinder. De potentie van geluk, vreugde, echtheid, openheid, wordt al vanaf de eerste levensperiode van de zuigeling beperkt door gebeurtenissen die hem ontnemen van de mogelijkheden van zijn Zelf. Hij ervaart dat hij niet altijd vreugde en blijheid kan stralen maar dat er ook tegenstand is, onbegrip, valsheid. Er wordt niet altijd op zijn wensen ingegaan, wat hem tot verdriet stemt. Er is een wonde, een trauma. Naarmate het ouder wordt past het zich meer en meer aan aan de wensen en gedragingen van de ouders en de omgeving om zo weinig mogelijk de oorspronkelijke wonde her te beleven. Het leert maskers opbouwen om zijn eigen Zelf te beschermen. Het ego leert gedragspatronen. De manier waarop het reageert op de negatieve ervaringen vormt zijn karakterstructuur.
Het leven als een leerschool
De transpersoonlijke benadering gaat ervan uit dat het leven een leerproces is. Net zoals we op school leren lezen en schrijven zo liggen er ook in elke levenservaring lessen voor ons verborgen. De problemen die we tegenkomen zijn dan ook niet alleen maar zinloze moeilijkheden, het zijn ook uitdagingen die ons helpen om te leren en te groeien. De transpersoonlijke benadering streeft naar heelwording. Wanneer we erin slagen om onze problemen ook te zien als opgaven die ons uitdagen om iets te leren dan worden die moeilijkheden daarmee ook mogelijkheden voor groei en ontwikkeling. Het is daarom belangrijk om onze ervaringen, zowel de positieve als de negatieve, in een breder perspectief te plaatsen waardoor inzicht kan worden verkregen in de diepere betekenis ervan. Door die uitdaging aan te gaan kunnen we de held worden uit ons eigen levensverhaal. Aan het einde van ons avontuur zijn we dan hopelijk betere en wijzere mensen geworden. Het is dan wel belangrijk dat je ontdekt waar je reis naartoe gaat zodat je weet welke kant je uit moet.